Nie musimy się zgadzać

Serio, nie musimy. 

Będzie mi niezwykle miło, jeśli okażesz się być kimś, kto kupi mnie swoją osobowością, a nie poglądami.

Poznawanie ludzi o zupełnie sprzecznych z moimi przekonaniami jest dla mnie wyzwaniem. Ale nie takim związanym z ofensywnym udowadnianiem swojej racji w dyskusji przypominającej bardziej gównoburzę, niż budującą rozmowę. To wyzwanie do przeprowadzenia audytu tego, co dla mnie jest ważne i jak bardzo.

Doceniam obecność tych wszystkich postaci na moim kawałku świata, albowiem są mi inspiracją i żywą przypominajką, że każdy z nas startuje z innego punktu, nawet jeśli nasze drogi na pewnym etapie się krzyżują. Tworzą nas różne zjawiska i doświadczenia, stykamy się z różnymi ludźmi i rozbijamy o różne przeszkody. Czasami o te same. A bywa, że spotykamy się w punkcie, w którym moja racja jest versus twojej racji. I to jest dobra rzecz – starcie dwóch ego i ten zgrzyt. Bacz na ten moment, gdy zaczynasz patrzeć na drugiego człowieka jak na swojego oponenta. Wypatruj tej chwili, ponieważ zdradzi ona więcej o tobie, niż o nim. Pozwól dotknąć się tej przelotnej irytacji, gdy ktoś nie tylko ci nie przytaknie, ale jeszcze otwarcie podważy twój punkt widzenia.

To właśnie te chwile w dużej mierze złożyły się na to, kim dzisiaj jestem. Dzięki nim zamiast toczyć bitwy na argumenty, mogę usiąść przy jednym stole z ludźmi z innej bajki, niż moja.

Przestrzegam jedynie kilku reguł gry.

CHODZENIE NA KOMPROMISY TO DROGA NA SKRÓTY

... która nigdy nie sprawdza się na dłuższą metę. Pójście na kompromis celem uniknięcia nieporozumień zawsze oznacza rezygnację z czegoś, co jest warte konfliktu. Jaki jest sens odpuszczania sobie czegoś, żeby usatysfakcjonować kogoś innego kosztem swojej własnej satysfakcji? To, że jest się bezkompromisowym wcale nie jest jednoznaczne z byciem aroganckim i nastawionym na konfrontację bucem. Sprawa jest prosta: albo się z czymś zgadzam, albo nie. Naginanie się tutaj do czyjegoś punktu widzenia musi mieć sens ("Albo nawrócisz się na naszą wiarę, albo urżnę ci łeb po kołnierzyku. Tępym nożem.").

ZAANGAŻOWANIE

Najlepsze, co można dać drugiemu człowiekowi, to swoje szczere zainteresowanie. Słuchaj, rozważaj, zadawaj dużo pytań, czepiaj się, ale nie pozostawaj obojętny. Chyba, że serio kładziesz lachę na to, co ktoś myśli.

URAŻONA DUMA, OBRAŻONE EGO

Unikam sytuacji, w której muszę strzelić do kogoś stwierdzeniem "pierdolisz farmazony". Nie skłamię, że takie wcale się nie zdarzają, bo nawiedzonych oszołomów nie brakuje, ale przy osobach mających po prostu odmienny punkt widzenia nie mówię nic, co mogłoby go wprost podważyć. Jeżeli nie jestem z kimś po jednej myśli, to stosuję wypowiedzi w stylu "ja myślę/ja nie mogę się zgodzić/ja wychodzę z innego założenia". Dlaczego? Bo w zdaniach typu "pierdolisz głupoty", "nie masz racji", "nie wiesz co bredzisz", "poznasz życie, to zmienisz zdanie" podmiotem nie jestem ja, ale ty. Mówiąc w ten sposób nie zabieram głosu za siebie, ale za kogoś. Zamiast bronić swojej tezy, po prostu atakuję cudzą. 

Takie wypowiedzi zawsze są ciosem poniżej pasa. Uderzają w godność, pewność siebie, inteligencję i życiowe doświadczenie osoby. Podważają wszystko, co zostało dotąd przez nią wypracowane sugerując, że wkład wniesiony w swój rozwój osobisty i światopogląd był bezwartościowy. Tak zwany argumentum ad personam jest zawsze mniej lub bardziej upokarzający.

Nie rób tego, bo nikt nie będzie cię lubił. Dla ludzi ich samoświadomość i pewność wyznawanych wartości jest najważniejsza na świecie.

OCZEKIWANIA, ROSZCZENIA, DOPOWIADANIE SOBIE

To źródło wszelkich rozczarowań relacjami międzyludzkimi. Przez hodowanie swoich prywatnych wyobrażeń o innych, nigdy niebędących w stu procentach obiektywnymi; przez oczekiwanie od innych konkretnych zachowań i stylu myślenia za każdym razem dostaje się bolesną nauczkę, z której rzadko udaje się w mig wyłuskać prosty wniosek:

"Nie widzimy rzeczy takimi, jakimi są, ale takimi, jacy my jesteśmy"

(A. Mello)

Gdyby było inaczej, to nie istniałaby ani jedna osoba, która kiedykolwiek na kimkolwiek się zawiodła, choć w rzeczywistości zawieść można się wyłącznie na iluzjach, w których się trwa. Człowiek ma tendencję do obarczania wszystkich z wyjątkiem siebie winą za błędy w osobistej ocenie – "nie spodziewałem się tego po nim", "myślałem, że jest innym człowiekiem, a to tylko dwulicowa menda". Ma także skłonność do tłumaczenia sobie czyichś zachowań podług własnego widzimisię ("pije, bo ma zbyt dużo problemów na głowie"), co też jest z gruntu skazane na błędy w szacunkach.

Często nie potrafimy zrozumieć naturalnych dla naszej niepowtarzalności rozbieżności charakterów – szczególnie tego, iż czyjś tok myślowy może biec w zupełnie przeciwnym kierunku. Wychodzimy więc z założenia, jakobyśmy mieli jeden wspólny, socjalny kręgosłup moralny, jedno zbiorowe źródło bodźców, te same emocje oraz reakcje objawiające się w identyczny sposób w podobnych sytuacjach. Jakby zazdrość zawsze miała kojarzyć się z "obyś zdechł kutasie" wycedzonym szeptem w kierunku sąsiada, przed domem którego stoi zaparkowane Audi R8 prosto z taśmy.

MONOPOL NA SŁUSZNOŚĆ

Każdy myśli o sobie, że jest najlepszym znawcą swojego życia. I ma rację. Ponieważ uznaję relatywizm w tym względzie, nie podchodzę do nikogo z nastawieniem na to, że a nóż przy dobrej argumentacji zmienią się czyjeś prywatne zapatrywania. Na swoim podwórku każdy może sobie sam ustawiać krasnale, podobnie jak ja mogę wyrzeźbić u siebie za płotem pogański totem na pohybel Terlikowskiemu. 

Mimo wszystko doceniam te kwestie sporne między nami, bo podkręcają temperaturę relacji czyniąc je bardziej inspirującymi. Nie zrzeszam się w zamkniętych grupach i kołach wzajemnego poklepywania się po plecach. Nie o to chodzi. Co więcej, nie zawsze trzeba mieć jakieś zdanie w ogóle, choć w dzisiejszych czasach wymaga się od nas absolutnej pewności siebie w każdym względzie. Nie obawiam się powiedzieć "nie wiem", "nie jestem pewna", "to zależy", "wydaje mi się". Rzeczywistość nie jest zero-jedynkowa.

W konstruktywnej znajomości różnice zdań lub brak zdania będzie dawać więcej do myślenia. Będzie uczyć pokory, zrozumienia i przedkładania otwartości umysłu nad pompowanie ego.

PUNKTY WSPÓLNE

Na nich stawia się fundamenty mostów i nimi wybija się dziury w murach. Lubię myśleć o swoich znajomych jak o ludziach zawsze życzących mi dobrze, nawet jeśli zajmujemy przeciwne stanowiska. Staram się zarażać innych stosunkiem polegającym na szukaniu punktów wspólnych zamiast rozdźwięków, nie pomijając przy tym istnienia tych drugich.

Jestem też skłonna do zmiany swojego stanowiska po rozważeniu innego. Kiedy uznam czyjąś rację za lepszą od mojej. Ta gotowość pozbawia zacietrzewienia i pozwala powiedzieć "myliłem się" bez uczucia poniesionej porażki.

JEST WAŻNE KIM JESTEŚ

... ale dla społeczeństwa znacznie ważniejsze jest to, jaki jesteś. Twoja poglądowa identyfikacja zostaje zepchnięta na drugi plan w zestawieniu z tym, w jaki sposób podchodzisz do innych. Nikt cię nie zapyta do jakich ugrupowań należysz, czy jesteś za aborcją i w jakiego boga wierzysz dopóki coś innego nie sprawi, że pójdziecie razem na piwo. Tak długo jak zachowujesz się "w porządku" klinem nie będzie twoja tożsamość i wyznawane poglądy.

Rzecz jasna dotyczy to tylko takich osób, które są otwarte na dialog. Chcę wierzyć, że jest ich więcej, niż poglądowych radykałów.

Jednak tak jak w tym opowiadaniu, które przytoczę na końcu, tak w rzeczywistości nie zadowolisz wszystkich. Nie po to zresztą żyjesz, żeby robić innym mentalne fellatio.  

Istnieją jednostki (a nawet całe zbiorowości) chore na poglądowy ultracyzm i trzeba mieć tą świadomość. Tutaj mamy do czynienia z fanatykami zdolnymi do prowadzenia świętych wojen, z ortodoksami i z mentalnymi ekshibicjonistami – wszyscy oni wyrażają tendencję do prowokacyjnego demonstrowania swoich wizji, a więc do narzucania ich tobie, mnie oraz tym, którzy tego nie chcą.

Oni doszli do punktu, w którym tylko obopólna jednolitość myślowa (nie mylić z jednomyślnością) może przesądzić o czyjejś wartości.

Innymi słowy, szkoda wysiłku i dobrych intencji po to tylko, by zamknąć się w umysłowym getcie i gardzić wszystkimi spoza jego murów.

A jeśli chodzi o wspomnianą anegdotę:

Młynarz i jego syn prowadzili osła na targ aby go sprzedać. Po drodze spotkali grupę śmiejących się i rozmawiających dziewcząt, które na ich widok wykrzyknęły: "Czy kiedykolwiek widzieliście taką parę idiotów? Wleką się zakurzoną drogą zamiast jechać na ośle!". 

Młynarz pomyślał, że to co usłyszał miało jakiś sens, więc posadził syna na osła, a sam szedł obok.
Spotkali następnie kilku starych kompanów młynarza, którzy po powitaniach stwierdzili: "Rozpieszczasz tego swojego syna pozwalając mu jechać na ośle, gdy ty z trudem wleczesz się piechotą. Każ iść małemu leniowi! Będzie to dla niego najlepsze co może zrobić." 

Młynarz posłuchał ich rady, zajął miejsce syna na grzbiecie osła, a chłopiec podążał za nimi.
W krótkim czasie dogonili grupę kobiet i dzieci, a te mówiły: "Co za samolubny staruch! Sam jedzie wygodnie, a chłopiec musi iść za nim piechotą!". 

Młynarz kazał więc chłopcu wsiąść za sobą. W czasie dalszej drogi spotkali podróżnych, którzy zapytali młynarza, czy osioł, na którym jedzie jest jego własnością czy zwierzęciem wynajętym. Odpowiedział, że to jego własność i że zabiera go na targ, aby go sprzedać. 

"Wielkie nieba!"- powiedzieli - " Z takim ciężarem biedne zwierzę będzie tak wykończone zanim tam dotrze, że nikt na niego nie spojrzy. Lepiej by było, gdybyś go poniósł!".
"Cokolwiek sobie zażyczycie" - powiedział starzec - "na pewno możemy spróbować". 

Zsiedli więc z synem, związali nogi osła i przeciągnęli kij pomiędzy nimi. W końcu dotarli do miasta niosąc osła na kiju.
Widok był tak absurdalny, że ludzie zbiegali się tłumnie zaśmiewając z niego. Ośmieszali ojca i syna bezlitośnie, niektórzy nazywali ich pomylonymi. Dotarli do mostu na rzece, gdzie osioł przestraszony hałasem i swoją nietypową pozycją, zaczął kopać i walczyć, aż przerwał więzy, wpadł do wody i utopił się. 

Pechowy młynarz, udręczony i zawstydzony, zawrócił do domu przekonany, że próbując przypodobać się wszystkim nie zadowolił nikogo, a do tego stracił jeszcze osła w przeprawie.