Czy osądzasz ludzi?

http://schin-art.com/

Ja osądzam. Robię to za każdym razem, gdy brutalna rzeczywistość wyrzuca mnie poza próg mieszkania, które od niespełna roku zwykłam nazywać swym domem. Za tym progiem, w jakąkolwiek stronę się udam, staję się jednostką w społeczeństwie jednostek robiących dokładnie to samo ze mną.

W myśl mojej prywatnej filozofii po Ziemi chodzi ponad 7 miliardów homo sapiens, na których jestem psychicznie uczulona.

Kiedy muszę wejść do zatłoczonego autobusu, zmarnować 83627646482 godzin swojego życia w szpitalnej poczekalni, załatwić sprawę urzędową z pozycji interesanta, czy chociaż cierpliwie stać w kolejce w spożywczaku, mimo, że przyszłam tam tylko po bułki w przeciwieństwie do pani starszej, która postanowiła wykupić wszystko, odzywa się mój wewnętrzny krytyk. Wypluwa z siebie najczęściej jadowite, a w najlepszym razie neutralne uwagi pod adresem każdego, kto znajduje się w zasięgu mojego wzroku. Zazwyczaj bezgłośnie i całe szczęście, bo nie znudziło mi się jeszcze oddychanie prostym nosem.

Tak czy inaczej widząc w McDonaldzie zasiedziałą, grubą babę, pod której tyłkiem krzesło przestaje spełniać normy BHP, nie zastanawiam się dlaczego ona jest gruba. Mogę sobie ten osąd zinterpretować (na pewno nie wolałaby ubrać dresów i napocić się bardziej przy codziennym joggingu, niż przy wbieganiu jedynie do podjeżdżającego autobusu) lub usprawiedliwić (może ma problemy hormonalne? A może to genetyczne? Ojej...), ale ocena w moim umyśle już się dokonała. I to w pierwszej myśli. Ona jest gruba. A ja właśnie poświęciłam od 0,1 do 30 sekund swojego życia na skatalogowanie człowieka, którego zgodnie z definicją osoby obcej powinnam mieć w dupie.

Na taką szybką opinię składa się pobieżne oszacowanie atrakcyjności (brzydki-ładny), cech powierzchowności (gruba-szczupła, wysoki-niski, itd.) oraz komunikatów werbalnych i niewerbalnych (słowa, gestykulacja, mimika twarzy, ton głosu) według wytycznych osobistych doświadczeń i wzorców kulturowych, jakie mamy zakodowane.  
Pół minuty wystarczy, by wrzucić pierwsze wrażenia na taśmę produkcyjną mózgu, złożyć je do kupy i po krótkim procesie przetwórczym otrzymać gotowy, komplementarny obraz drugiego człowieka. A przynajmniej wydaje nam się, że taki otrzymaliśmy, bo w istocie stworzyliśmy kolejną karykaturę, dzięki której poczuliśmy się lepsi od innych. Szczuplejsi, inteligentniejsi, o lepszym guście, ładniejszej fryzurze. Tacy fajniejsi. 

Co wobec tego z pochwałami? "Masz ładne spodnie". "Podobają mi się twoje rude włosy". "Uważam cię za wspaniałego człowieka".

Podobnie jak w przypadku krytyki, wszystko znowu sprowadza się do tego, by móc pomyśleć o sobie dobrze.

Dla takich wypowiedzi znamienne jest to, że one nigdy nawet nie leżały obok obiektywnej prawdy.

Oprócz odruchowego krytykowania, lubimy od czasu do czasu - również odruchowo – nawzajem poklepywać się po plecach na zasadzie ty jesteś fajny i ja też jestem fajny.

Przyjemnie jest mi uginać się czasem pod ciężarem pochlebstw i chociaż w większości ich treść nijak odnosi się do mnie, to nie zmienia to faktu, że poczułam się dobrze. Ot, głupia reakcja głupiego człowieka, którego osobowość została połechtana. Nie ja zrobiłam sobie ładne według czyjegoś zdania spodnie. Swoją urodę, bądź jej brak zawdzięczam unikalnej mieszance genów przypadających tylko i wyłącznie mnie, lecz to nie ja sobie je wybrałam. Moje rude włosy komuś się spodobają, ale ktoś inny stwierdzi, że przecież rude to nie ma duszy i jest wredne (btw, wiecie, że w bankach spermy nie chcą przyjmować nasienia od rudych dawców? Poważnie, nikt nie chce mieć rudych dzieci). 
Dla jednego mogę być uosobieniem wspaniałości, a drugi dostrzeże we mnie czarny charakter.

Brak tutaj faktów. Wciąż ostaje się tylko osąd.

Jest jeszcze inny wymiar kreowania poglądów. Odbywa się on w trybie postępowym i dotyczy osób, z którymi połączyła nas jakaś współzależność. Są to przyjaciele, znajomi, sąsiedzi, koledzy z pracy i weekendowe ziomki od piwa.

Czasami mówi się też o kimś w oparciu o miniony czas, że ten "bardzo się zmienił". Myślę jednak, że każdorazowe tego typu stwierdzenie jest błędne z założenia. To nie człowiek się zmienił, lecz sposób jego zewnętrznego postrzegania. Ludzie się nie zmieniają, tylko przechodzą płynnie z jednej formy w kolejną. To, kim byli wcześniej przekłada się w taki, czy w inny sposób na to, kim są obecnie.

Dlatego nawet niepijący alkoholik po terapii wciąż pozostaje alkoholikiem, a jego życie przypomina dozgonną izbę wytrzeźwień. Z tego samego powodu osoba mająca charakter choleryka, nawet trzymając nerwy na wodzy, stale musi kontrolować swoje awanturnicze zapędy - w przeciwieństwie do flegmatyka, który w ogóle ich nie przejawia.

Wszelka ocena drugiego człowieka przez pryzmat własnych poglądów jest oderwana od rzeczywistości, ponieważ człowiek ten znalazł się w zupełnie innych okolicznościach i zależnościach, niż ty, czy ja. Krótko mówiąc, za każdym razem, gdy przykleisz komuś na czoło niewidzialną etykietkę, będzie to wynikało z twojego braku zrozumienia faktów, dla których nie masz żadnego punktu odniesienia. Nigdy nie dowiesz się wszystkiego nawet o własnej matce, dlatego też twoja opinia na jej temat nigdy nie będzie obiektywna.

Skąd zatem bierze się tendencja do wartościowania bliźnich?

Ja myślę, że przeszła swoją własną ewolucję wraz z postępem cywilizacyjnym. Czas, gdy za przysłowiowym mamutem nie trzeba już biegać z włócznią, tylko z neseserem, a i mamut już dawno przestał być mamutem, przyniósł nam obecną formę kalkulacji, której podmiotem jest naga małpa.
Była to naturalna właściwość umożliwiająca człowiekowi odnalezienie się w otoczeniu i ustosunkowanie do niego - nawet w dobie wywoływania ognia za pomocą magicznego rytuału postukiwania kamieniami. Podobnie jest dzisiaj, a jedyna różnica polega na tym, że mamy zapalniczki zamiast kamieni.

Ocenianie innych pomaga zrozumieć siebie poprzez kierowanie uwagi na to, co przeszkadza nam w sobie. Pozornie kamufluje nasze niedoskonałości i rekompensuje braki wypełniając tym samym chciwą przestrzeń ego, dzięki któremu możemy się realizować. Pod pryzmatem ego nie tylko oceniamy, ale także przeglądamy się w oczach innych, by wiedzieć i mieć wpływ na to, jak sami jesteśmy odbierani.

Zorientowałam się w tym uświadomiwszy sobie, że w zasadzie nigdy nie związałam się z osobą poniżej 175 cm wzrostu. Sama jestem kurduplem, który mierzy sobie ledwo ponad 150 cm w kapeluszu. I w glanach. Czy to nie dziwne, że nadrabiałam własne braki cudzymi centymetrami? Zawsze jakoś tak wychodziło, chociaż uważałam, że nie mam kompleksu na tym punkcie. Otóż miałam. Do znacznie wyższych od siebie żartobliwie zwracałam się per kurduplu (co zdarza mi się zresztą do dzisiaj), bo podświadomie myślałam tak o sobie.

Od momentu, w którym dotarło to do mnie, podchodzę do siebie i innych z ogromnym dystansem. Nie chowam urazy za niewybredne żarty, czy wręcz obelgi skierowane do mnie, bo sama przecież bywam nie lepsza.

Tak więc ja osądzam ludzi. Po wyglądzie, po zachowaniu, po ubiorze, po doświadczeniach, po błędach, jakie popełniają i po zwycięstwach, jakie odnoszą.

Jak już skończę patrzeć na nich i wyciągnę swoje błędne wnioski, to uważniej przyjrzę się sobie.

A wy? Zachęcam do dyskusji c: